دیابت، به ویژه دیابت نوع 2، یکی از تهدید های اصلی سلامت بشر در قرن 21 میلادی است. دیابت نوع 2 به یکی از معضلات سلامت جهانی و علت اصلی و عمده مرگ و میر و ناتوانی تبدیل شده است. عوارض عروقی دیابت در طول زندگی به افزایش بسیار زیاد سکته های قلبی و مغزی، نارسایی کلیوی، نابینایی و قطع عضو منجر می شود.
در طول 40 سال گذشته تغییرات چشم گیری در محیط زیست رفتار ها و شیوه های زندگی انسان رخ داده که سبب سیر صعودی شیوع چاقی و دیابت شده است دلایل زیادی وجود دارد که ثابت می کند دیابت نوع 2 در دهه آینده نیز ادامه خواهد یافت. مطالعات متعدد جهانی بر افزایش تعداد بیماران دیابتی در جهان از 135 میلیون نفر در سال 1995 به بیش از 330میلیون نفر در سال 2025 تاکید می کند و به افزایش بار اقتصادی ناشی از بیماران طی این مدت نیز اشاره دارد. نتایج این بررسی ها، آشکارا بنیان گذار بزرگ ترین اپیدمی تاریخ بشریت است اما در کنار این همه گیری جهانی، وجود یک اپیدمی پنهان، سلامت جوامع را بیش از پیش تهدید می کند! پیش بینی می شود بیش از 350 میلیون نفر در جهان مبتلا به اختلال تحمل گلوکز (IGT) و یا اختلال قند ناشتا (IFG) باشند. مبتلایان به اختلال تحمل گلوکز که ظاهرا سالم هستند، منبع بزرگ بلقوه ای برای بروز موارد جدید دیابت هستند. IFG و IGT تظاهرات بالینی ندارند و مبتلایان به این شرایط در گروه در معرض خطر بیماری دیابت قرار می گیرند اگر چه بسیاری از افراد این گروه مبتلا به دیابت نخواهند شد اما همگی در معرض خطر ابتلا به عوارض ماکرو واسکولر دیابت هستند از طرف دیگر افزایش امید به زندگی و سالمندی خود باعث افزایش بروز عوارض دیابت و رسیدن به مراحل انتهایی آن می شود. این افراد بهتر است به صورت دوره ای قند خون خود را با دستگاه تست قند خون اندازه گیری کنند تا به این بیماری مبتلا نشوند.
اگر چه بسیاری از عوارض خطرناک دیابت همچون نارسایی کلیه یا نابینایی، مبتلایان به دیابت را گرفتار می نماید اما پای دیابتی بیشترین هزینه ها را به بیماران تحمیل می کند که یکی از روش های ساده تشخیصی دیابت دستگاه قند خون می باشد که به راحتی افراد می تواند در هر مکانی قند خون خود را تست کنند. 40 تا 70 درصد کل آمپوتاسیون های اندام تحتانی، ناشی از دیابت است! در اکثر مطالعات انسیدانس، آمپوتانسیون های پا 5 تا 25 در یکصد هزار نفر جمعیت در سال برآورد شده است! در بین مبتلایان به دیابت، این رقم 6 تا 8 هزار نفر است (رقمی حدود 40 برابر بیشتر از افراد غیر دیابتی). قطع اندام تحتانی معمولا در پی یک زخم در پای افراد دیابتی صورت می پذیرد. مهم ترین عوامل ایجاد و پیشروی این زخم ها و نروپاتی محیطی، دفور متی های پا، تروما های مینور پا و بیماری های عروقی محیط است. افرادی که به دیابت مبتلا هستند، باید مراقب باشند که به فشار خون مبتلا نشوند. بهتر است که افراد دیابتی، فشار خون خود را با دستگاه فشارسنج دیجیتال اندازه گیری کنند.
ضایعات پای دیابتی در مناطق مختلف جهان به دلیل شرایط اقتصادی اجتماعی متفاوت، دارای استاندارد های مختلف مراقبت از پا و کیفیت متغیر کفش ها است. قطع پا (از زیر زانو) در مبتلایان به دیابت 40 برابر افراد غیر دیابتی است. زخم های پا در بین افراد دیابتی شایع است طبق برآورد های به عمل آمده تخمین زده می شود که 15% کل افراد دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم در پا ها می شوند. آمار جهانی نشان می دهد که 20% کل دلایل بستری شدن بیماران دیابتی در بیمارستان به علت زخم های پا یا به عبارت دیگر پای دیابتی است. برای تمیز کردن زخم ها هم می توانید از محلول بتاسپت استفاده کنید.
در هر 30 ثانیه یک پا در نقطه ای از جهان به علت دیابت قطع می شود !
هزینه درمان و مراقبت فرد مبتلا به پای دیابتی ممکن است بسیار زیادی باشد. مشکلات پای دیابتی در کشور های توسعه یافته، پدیده ای شایع است. در این کشور ها 5% مبتلایان به دیابت، زخمی در پا ها دارند. هزینه های درمان این افراد 15 تا 12 درصد بودجه مراقبت بهداشت درمانی را شامل می شود.
همه مبتلایان به دیابت، بالقوه در معرض خطر ابتلا به عارضه پای دیابتی هستند. این عارضه در افرادی که کاملا از اهمیت خود مراقبتی آگاه هستند و به آن عمل می کنند قابل پیشگیری است. کاهش شاخص و چشم گیری در قطع عضو پا، با وجود تیم های ساماندهی شده مراقبت از پای دیابتی، مراقبت و کنترل مناسب دیابت و خود مراقبتی، قابل دستیابی است. در اکثر موارد، عارضه پای دیابتی و قطع عضو و مراقبت های صحیح قابل پیشگیری است. به این ترتیب، 85% قطع عضو ها قابل اجتناب هستند.
با توجه به مسائل فوق، معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای رسالت خود که تامین سلامت آحاد جامعه است برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت را از سال گذشته در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران ادغام کرد. به دلیل رشد روز افزون ابتلا به دیابت نوع 2 و عوارض آن در کنار بار اقتصادی – اجتماعی سنگین آن در جامعه، علاقه و توجه به پیشگیری اولیه قابل پیش بینی بوده و دور از انتظار نیست.
پیشگیری اولیه (primary prevention) که عمدتا شامل تغییر در شیوه زندگی، تغذیه و افزایش فعالیت جسمی خرید دستگاه قند خون و تست و مراقبت از قند خون توسط خود افراد در جامعه می باشد همان افق روشنی است که در برابر چشم انداز تاریک وحشتناک قریب الوقوع یک یا دو دهه آینده بشریت ترسیم شده است.
در خاتمه یاد آوری می شود فعالیت عمده فدراسیون بین المللی دیابت در 50 سال گذشته، جلب رضایت بیشتر کشور ها، ساماندهی فعالیت ها در هفت منطقه جهانی، ارتقاء آگاهی عمومی از دیابت در سطوح منطقه ای و جهانیف حمایت از حقوق بیماران دیابتی و همکاری با سازمان، جهانی بهداشت و تعداد زیادی از NGO ها (سازمان های غیر دولتی)، آموزش متخصصان در زمینه مراقبت های بهداشتی درمانی، تعیین هزینه های دیابت، نشر اطلاعات در زمینه دیابت در روزنامه ها، ماهنامه ها، فصلنامه ها و…بوده است و اکنون زمان آن رسیده است که پیشگیری از ابتلا به دیابت به عنوان یکی از اهداف اصلی این فدراسیون به رسالت این انجمن اضافه گردد.
آموزش، سلام به امید زندگی !
طی سال های اخیر در تمامی کشور های دنیا شاهد افزایش بودجه های آموزشی درحوزه بهداشت و درمان هستیم. چنین روندی ناشی از دستاوردها و تجربیاتی است که برنامه ریزان و مجریان طرح های درمانی و بهداشتی طی سال ها بررسی و اجرا به آن دست یافته اند. به خصوص در کشور های درحال توسعه که سرانه های درمانی سیار اندک است، توجه به برنامه های آموزشی که در بر گیرنده افراد بیشتری هستند، اهمیت یافته است.
انجمن دیابت ایران طی 17 سال فعالیت پر ثمرش، با محور قرار دادن آموزش در امر پیشگیری، تلاش نموده در حد بضاعت و توان خود در جهت اصلاح و تکمیل برنامه های آموزشی گام بر دارد چرا که روند رو به افزایش مبتلایان از یک سو و کاهش سن مبتلایان از سویی دیگر، لزوم بازنگری به برنامه های بهداشتی و درمانی را در راستای ارتقای سطح آگاهی جامعه دو چندان می نماید.
آمار و ارقام تکان دهنده مبتلایان به دیابت و عوارض پیشرونده آن در جهان و ایران گویا نیاز روز افزون به آموزش است، آموزشی با مشخصه های تایید شده تا بتوان با تکیه بر نتایج آن، به هداف مورد نظر نزدیک شد. افراد در این آموزش ها باید یاد بگیرند که علاوه بر کنترل دیابت خود، از دستگاه فشارسنج عقربه ای هم استفاده کنند، چرا که احتمال ابتلا به بیماری فشار خون در افراد مبتلا به دیابت بسیار بیشتر است.
ضرورت دیدگاه کل نگر در برنامه های آموزشی: ساختار برنامه ها ضمن استمرار باید فراگیر و با هدف تغییر الگوهای رفتاری باشد. درمان دیابت نیازمند بهره گیری از دانش و تخصص گروه های پزشکی و کارشناسی در زمینه های غدد، چشم، کلیه، اعصاب، قلب و عروق، تغذیه، روانشناسی و … می باشد. لذا تدوین هر نوع برنامه آموزشی و درمانی، کاری گروهی و پژوهشی می طلبد. در غیر این صورت نتیجه مطلوب، توقعی بعید است!
بهره گیری از تمامی امکانات آموزشی: روز جهانی دیابت، مقالات بسیاری در جراید به چاپ رسید و حتی در برنامه های تلویزیونی شاهد پخش چندین گزارش خبری از مراسم روز جهانی بودیم. این امر، مایه خرسندی و دلگرمی و در عین حال مبیّن نقش ارزشمند وسایل ارتباط جمعی در ارائه آموزش صحیح در زمینه شناخت دیابت، عوارض و نحوه پیشگیری از آن است. اگر می توانستیم به جای یک قطع پا در هر ۳۰ ثانیه در دنیا، در هر ۳۰ ثانیه یک پیام آموزشی _ بهداشتی در دنیا داشته باشیم و شاید سهم ایران هر ساعت یک پیام می شد. بهره مندی از توان کارشناسان علوم ارتباطات جمعی و علوم رفتاری، امکان بهینه سازی ابزار های آموزشی و تحقق اهداف آن را فراهم می آورد و کار آمدی و تاثیر پذیری برنامه ها را افزایش می دهد و در عین حال نسبت به بیماری نگرش مثبتی به وجود می آورد. آموزش برای جامعه مخاطب باید به گونه ای برنامه ریزی و اجرا شود که سبب تمایل و نیاز به تغییر الگوهای رفتاری گردد.
بومی کردن برنامه های آموزشی: آموزش ها نه فقط باید متناسب با شرایط، امکانات و آموزه های منطقه ای شکل گیرند بلکه باید از مبتلایان به دیابت نیز به صورت گسترده ای در امر آموزش بهره گرفت. به این طریق، نوعی از وفاق شکل می گیرد که اساس آن، درد مشترک و نتیجه آن، تبادل اطلاعات و تجربیات ذی قیمت و قابل بررسی است. انجمن دیابت ایران با اعتقاد به این اصل که: هر آموزش گیرنده دیابتی، خود باید آموزش دهنده هم باشد بیشترین کمک را از مخاطبان خود می گیرد. فرد دیابتی باید باور داشته باشد و یقین حاصل کند که با بکار گیری شیوه های درست و سالم رفتاری که عبارتند از: کنترل بیماری، تغذیه مناسب و ورزش، و با خرید دستگاه قند خون امپرور و کنترل منظم و درست قادر خواهد بود به راحتی با بیماری خود زندگی نماید.
در بخش هایی از گزارش های مطبوعات به مناسبت روز جهانی ذکر شده است که وزارت بهداشت و درمان برنامه ای در دست دارد که طی آن، دانشگاه ها و دانشکده های سراسر کشور را موظف به ارائه طرح های پیشگیری از دیابت متناسب با شرایط مناطق خود نموده و لزوم آن را شیوع وسیع بیماری ذکر کرده است. انجام و تحقق چنین طرح هایی در امر تدوین برنامه های آموزشی کارآمد، بسیار ثمربخش و مفید خواهد بود.
لزوم حمایت های بیمه ای در امر آموزش: باید بپذیریم که نیروی انسانی سالم و شاداب ، سرمایه ای گران قدر است که باید تمامی توان خود را در حفظ آن به کار بریم. تاسف آور است اگر بخش وسیعی از جامعه فعال خود را که درگیر بیماری اند نادیده بگیریم. بسیاری از مسئولان و کارشناسان امور درمانی و پزشکی که به مناسبت روز جهانی دیابت سخنانی از ایشان در مطبوعات نقل شده بود اذعان داشته اند که حمایت های بیمه ای باید هزینه های آموزشی ، آزمایشگاهی و پیشگیری این بیماران را نیز در بر گیرد . آمار ها نشان می دهد مادامی که کم ترین هزینه را در امر پیشگیری و آموزش اختصاص می دهیم. همچنان با جمعیت رو به تزاید مبتلایان به دیابت مواجه هستیم و هزینه های عوارض پیشرفته دیابت بار سنگینی را به بخش درمانی تحمیل خواهد کرد!
ضرورت جهت گیری آموزش در راستای فرهنگ سازی: بنا به تحقیقات سایت معتبر pcori اگر قرار است با آموزش، الگو های رفتاری را در قلمرو بهداشتی و درمانی و آموزشی دگرگون سازیم باید در جهت نهادینه کردن رویه هایی درست، تلاش نماییم. جامعه شهری بیشترین سهم را در اشاعه الگو های نادرست به عهده دارد. الگو های نادرست تغذیه ای و شیوه های نادرست زندگی که کم تحرکی ، راحت طلبی و چاقی را در پی دارد، همه و همه از عوارض ظهور دیابت هستند که باید با آموزش مستمر و متناسب برای گروه های مخاطب، تغییر یابند. زمانی که از قول مسئولان،ضرورت چنین تغییری در مطبوعات منعکس می شود، امیدوار کننده است!
انجمن دیابت ایران وظیفه خود می داند از تمامی مسئولان جراید که طی گزارش ها و مقالات متعدد( گاه حتی در یک صفحه) در خصوصیات دیابت و عوارض آن، نحوه پیشگیری، شناسایی مراکز درمانی، برنامه‌های کنترلی و… اطلاع رسانی کرده‌اند، تقدیر و تشکر نماید. انجمن دیابت ایران باور دارد که آموزش و آگاهی دهنده و بالنده، امید را به زندگی هدیه میکند.
با آروزی سلامتی برای شما. به شما پیشنهاد می کنیم مقاله چگونه فشار خونمان را کاهش دهیم را مطالعه کنید تا در مورد روش های خانگی کاهش فشار خون اطلاعات مناسبی کسب کنید..
بله دقیقا راطلاع رسانی خیلی مفید است
با سلام خدمت شما کاربر عزیز، ممنون از توجه شما
ممنون از مطالب خوبتون
با سلام و تشکر از شما کاربر عزیز، خرسندیم که مطالب مورد رضایت شما قرار گرفتند