فشارخون باعث چه مشکلاتی در بدن می گردد؟

موقعیتی است که فشار خون خیلی بالا است , اما هیچ شواهدی از آسیب پیش رونده یا قریب الوقوع ارگان هدف وجود ندارد باید به این دقت داشت که فشارخون باعث چه مشکلاتی در بدن می‌گردد؟ . افزایش فشار خون همراه با سردرد شدید  , خونریزی از بینی , یا اضطراب به عنوان موارد خطیر طبقه بندی می شوند . دوز های خوراکی ترکیبات زود اثری از قبیل مهار کننده های بتا آدرنرژیک( مثل لابتالول[ تراندیت] ), مهار کنندهای ACE( مثل کاپتوپریل [کاپوتن ] ), یا انواع آکونیست های آلفا 2 ( مثل کلونیدین [کاتاپرس ] )برای درمان هیپر تانسیو های خطیر پیشنهاد می شوند .

در طی درمان  هیپر تانسیون اورژانسی و خطیر ,  استفاده از دستگاه فشارسنج  و پایش بی نهایت دقیق وضعیت هیمو دینامیک فشار خون قلب و عروق بیمار ضروری است . کنترل دقیق و مکرر , عاملی برای قضاوت بالینی و تفاوت های وضعیت بیمار است . کنترل علائم حیاتی هر 5 دقیقه در صورت تغییر سریع فشار خون و یا با فواصل 15 تا 30 دقیقه در موقعیت ثابت تر ممکن است کافی باشد . یک افت بسیار تند فشار خون می تواند رخ دهد , که نیاز به عملکرد فوری جهت حفظ فشار خون در سطح مورد قبول خواهد داشت .

شرح حال

در ارزیابی اولیه بیمار مبتلا به پر فشاری خون ,بایستی به مسائلی توجه کرد که عبارتند از :

شرح حال و معاینه فیزیکی کامل جهت تایید تشخیص ,غربالگری سایر عوامل خطر  بیماری های قلبی و عروقی ,غربالگری علل ثانویه افزایش  پر فشاری خون  ,شناسایی عوارض قلبی و عروقی ناشی از فشار خون و سایر بیماری های همراه , توجه به جنبه هایی از سبک زندگی که به هیپر تانسیون مرتبط هستند و تصمیم گیری در مورد مداخلات احتمالی  و خرید دستگاه فشارسنج مچی  برای کنترل  فشار خون بسیار مهم است.

در اکثر بیماران علامتی که قابل انتساب به فشار خون بالا باشد وجود ندارد . بااین که سردرد از نظر مردم علامتی برای هیپرتانسیون می باشد ,اما سردرد معمولا فقط در موارد هیپر تانسیون شدید دیده می شود«سردرد ناشی از هیپر تانسیون »مشخصا در ناحیه پس سری روی می دهد .سایر علایم غیر اختصاصی که ممکن است با افزایش فشار خون ارتباط داشته باشند شامل سرگیجه کاذب ,تپش قلب ,خستگی زودس و ناتوانی جنسی می باشند .علائم در صورت وجود معمولا به دلیل بیماری های قلبی عروقی ایجاد شده ناشی از پرفشاری خون  و یا تظاهری از علل ثانویه هیپر تانسیون هستند؛ می‌توانید این علائم را با استفاده از دستگاه فشارخون جیوه‌ای رومیزی کنترل کنید .

مسائل مهم در شرح حال مبتلایان  به هیپر تانسیون

دوره زمانی بالا بودن فشار خون

درمان های قلبی :میزان پاسخ و عوارض جانبی

سابقه خوانوادگی فشار خون و بیماری های قلبی و عروقی

وضعیت رژیم غذایی و ارزیابی روانی – اجتماعی

سایر عوامل خطر :تغییرات وزن ,دیس لیپید می ,استعمال دخانیات , دیابت , کم تحرک بودن ,

شواهد فشار خون ثانویه :سابقه بیماری کلیوی ؛تغییر ظاهری؛ ضعف عضلانی ,حملات تعریق ,تپش قلب ,ترمور ؛خواب آشفته ,خر خر شبانه , خواب آلوده گی در طول روز : علایم پر کار یا کم کار تیروئید ؛استفاده از دارو هایی که ممکن است فشار خون را بالا ببرند .

شواهد آسیب ارگان های هدف سابقه  ( حملات گذاری ایسکمیک ) ؛ سکته مغزی , کوری موقتی ؛آنژین درصدی , انفار کتوس میوکارد , نارسایی احتقانی قلب ؛کاهش عملکرد جنسی  سایر بیماری های همراه

تعیین اندازه فشار خون شریانی به منظور کسب اطلاعات پایه برای ارزیابی های بعدی

تعیین وضعیت همودینامیک بیمار ( مثال  برون ده قلب , حجم ضربه ای قلب و مقاومت عروق خونی )

تعیین و پایش تغییرات فشار خون ناشی از فرایند بیماری و یا درمان دارویی (مثال : وجود یاتاریخچه ابتلا به بیماری های  قلبی عروقی , بیماری کلیوی , شوک گردش خون , درد حاد , جریان سریع ورود مایعات و یافرآورده ها خون به بدن )

نکات مورد بررسی

علائم و نشانه های افزایش فشار خون (مثال  : سردرد , زنگ زدن گوش ها , بر افروختگی صورت , خونریزی از بینی , خستگی )

علائم و نشانه های مربوط به کاهش فشار خون (مثال : تندی ضربان قلب , سرگیجه , اختلال شعور , بیقراری , پوست سرد و مرطوب , پوست رنگ پریده یا کبود )

عوامل موثر بر فشار خون (مثال :فعالیت , تنیدگی عاطفی , درد و ساعت مصرف آخرین سیگاریا نوشیدن قهوه )

بررسی حساسیت بیمار نسبت به لاتکس  زیرا جنس بازوبند  برخی از دستگاه های فشار خون حاوی لاتکس می باشد .

وسایل لازم

گوشی

دستگاه فشار سنج از نوع عقربه دار , جیوه ای , الکترونیک یا اولترا سونیک

بازو بند یا کاف دستگاه فشار خون در اندازه متناسب

دستگاه فشار خون بازویی

روش کار

آماده سازی

از سالم بودن و کار کرد صحیح وسایل مورد استفاده اطمینان حاصل کنید .

مطمئن شوید بیمارطی 30دقیقه  قبل از اندازه گیری سیگار نکشیده و قهوه ننوشیده باشد . استدلال : کشیدن سیگار موجب انقباض عروق خونی و مصرف کافئین موجب افزایش تعداد ضربان قلب می شود . درنتیجه هردو مورد به طور موقتی باعث افزایش فشار خون می شوند .

از مناسب بودن اندازه بازوبند مطمئن شوید . عرضه کیسه لاستیکی داخل بازو بند 40درصد اندازه دور بازو و کیسه لاستیکی  داخل بازو بند حد اقل دوسوم اندازه دور بازو باشد .

نحوه اجرا :

1- قبل از اجرای روش ,خود را به بیمار معرفی کنید .اورا از اقدام مورد نظر مطلع کنید . ضرورت انجام کار و نحوه همکاری بیمار رامشخص کنید . دلیل اجرای روش و نحوه استفاده از نتیجه بررسی را در برنامه ریزی درمان مراقبت توضیح دهید .

2-دست ها را بشویید .روش های مناسب پیشگیری از عفونت را به کار ببندید .

3-خلوت بیمار را فراهم کنید

الف ) در صورت لزوم می تواند در صورت نشسته قرار گیرد  . در صورتی که بیمار برویه صندلی نشسته است لازم است کف هردو پا بروی زمین قرار گیرد .استدلال :قرار دادن پاها بروی هم موجب افزایش فشار خون می گردد .

ب) درصورتی که بیمار نشسته است تکیه گاه مناسبی برای او درست کنید .

آستین بیمار را بالا بزنید و یا دست اورا از داخل آستین لباس بیرون بیاورید . سپس درحالی که دست بیمار کمی خمیده است ,آن را طوری قرار دهید که کف دست به طرف بالا قرار گرفته و ساعد هم سطح قلب قرار گیرد . استدلال : چنانچه ساعد پایین تر از سطح قلب قرار گیرد فشار خون کمتر نشان داده خواهد شد .

5-دستگاه فشار سنج عقربه‌ای را درمحل صافی هم در سطح بازوی بیمار قرار دهید , دقت کنید که درجه دستگاه در معرض دید خودتان باشد .

6-درصورت لزوم پیچ دستگاه را کاملا باز کنید تا حوای داخل بازو بند کاملا خارج شود .

7-قسمت پارچه ای یا بازو بند فشار سنج را حدود 5/2 سانتی متر آرنج دور بازوی بیمار پیچیده ,  توجه داشته باشید که بازو بند خیلی شل یا محکم بسته نشود . دقت کنید که مرکز کیسه لاستیکی بازوبند فشار خون درست روی شریان بازویی قرار گیرد .

8- پیچ دستگاه را ببندید

9- بادو انگشت سبابه و وسطی نبض بیمار را بدون وارد آوردن فشار در ناحیه داخلی آرنج (شریان زنداعلایی ) پیدا کنید و دست خود را در محل بگذارید .

10- در حالی که درجه دستگاه را نگاه می کنید , با وارد کردن فشار های مساوی و یکنواخت روی پمپ هوا را وارد بازوبند کنید تا هنگامی که ضربان نبض را زیر انگشتان احساس نکنید . دراین لحظه درجه دستگاه فشار سنج را به خاطر بسپارید .

استدلال : این درجه تخمینی از فشار سیستول می باشد .

11- هوای بازو بند را  خالی کنید و برای 1-2 دقیقه صبر کنید . استدلال: این زمان انتظار موجب به جریان افتادن خون در ورید  می شود  . در غیر این صورت افزایش کاذب در فشار خون سیستول پدید می آید .

12- از گوشی مناسب استفاده کنید(برای مثال گوشی پرستاری ریشتر توصیه می‌شود)

الف) محل ورود گوشی را پا پنبه آغشته به محصول ضد عفونی کننده , تمیز کنید .

ب) گوشی را درگوش خود قرار دهید . باوارد کردن ضربه ای ملایم به دیافراگم  گوشی , انعکاس آن را در گوش خود احساس کنید .

ج) مطمئن شوید که لوله های گوشی به طور آزاد و بدون پیج خوردگی قرار گرفته است.  استدلال؛آزاد نبودن گوشی موجب وقفه در رسیدن صدای جریان خون به گوش می شود.

د) گوشی را مستقیما روی پوست در محل نبض شریان زند اعلائی قرار دهید. استدلال:

تماس گوشی با لباس باعث ایجاد صدای مالشی می شود.

و) دیافراگم گوشی را با فشار انگشت شست و اشاره در محل ثابت نگهدارید.

۱۳_فشار خون بیمار را اندازه گیری کنید.

الف) بازوبند را از هوا پر کنید تا حدی که درجه دستگاه فشار سنج به ۳۰ میلی متر جیوه بیشتر از درجه ای که در اندازه‌گیری قبلی، نبض در آن قطع شده بود، افزایش یابد.

ب) ضمن اینکه درجه دستگاه را به دقت نگاه می‌کنید، به آهستگی پیچ را باز کنیم و اجازه دهید تا هوا تدریجا(۲_۳ میلی متر جیوه در ثانیه) خارج شود. اولین ضربه قوی را که شنیدید، شماره آن را در نظر داشته باشید چون این میزان فشار سیستولیک می‌باشد، استدلال: افزایش یا کاهش سرعت خروج جریان هوا موجب اشتباه در اندازه گیری میشود.

ج) خروج هوا را ادامه دهید تا صدای نبض در گوشی شنیده نشود.  این شماره میزان فشار دیاستولیک است.( برخی موسسات درمانی تغییر صدا، قبل از قطع آن را به عنوان فشار  دیاستولیک منظور می کنند، که در این صورت می بایستی درجه ای که صدا در آن قطع میشود نیز ثبت گردد).

د) پیچ دستگاه را تا آخر به سرعت باز کنید.

۱۴_ برای گرفتن مجدد فشار خون از همان بازو ۲_۱دقیقه وقفه لازم می باشد.

۱۵_ چنانچه اولین بار است که فشار خون بیمار اندازه گیری میشود، می‌توانید از فشارسنج دیجیتال بازویی گلامور نیز استقاده کنید و لازم است از بازوی دیگر هم اندازه گیری شود، تفاوت بین اندازه گیری فشار خون از دو بازو نباید از ۱۰ میلی متر جیوه بیشتر باشد. بازویی که درجه بیشتری را نشان داده است باید در اندازه گیری های بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

۱۶_ لباس بیمار را مرتب کرده او را در وضع راحتی قرار دهید.

۱۷_ وسایل را به محل مربوطه برگردانیده، توجه لازم را از آنها به عمل آورید.

۱۸_ دستها را بشویید.

۱۹_ طبق مقررات بیمارستان، فشار خون را ثبت نمایید.

الف) بازوی مورد استفاده جهت اندازه گیری فشار خون باید قید شود.

ب) تفاوت بیشتر از ۱۰ میلی متر جیوه میزان فشار خون دو بازو باید ثبت شود.

ج) هرگونه تغییر مهم در فشار خون بیمار را گزارش کنید.

د) در افراد سالم به طور معمول میزان فشارخون در  وضعیت های نشسته، ایستاده و خوابیده یکسان است، لیکن وضعیت بدن می تواند بر میزان فشار خون تاثیر داشته باشد.

• اندازه گیری فشار خون به روش لمس

در صورت عدم امکان استفاده از گوشی پزشکی مانند گوشی پزشکی ریشتر برای اندازه گیری فشار خون، نبض رادیال یا براکیال را در هنگام خروج هوا از بازوبند فشارخون لمس کنید. اولین ضربه ای را که در زیر دست خود حس کردید، در جهان نشان دهنده حد واسط بین فشار سیستولیک و دیاستولیک خواهد بود.

• اندازه گیری فشار خون از ران

۱_ بیمار را در وضعیت به شکم خوابیده قرار دهید. چنانچه امکان ندارد بیمار در وضعیت به شکم خوابیده قرار گیرد، او را در وضعیت به پشت خوابیده در حالیکه زانو کمی خمیده است قرار دهید.

۲_پوشش های روی ران را کنار بزنید.

۳_ کاف فشار خون را دور بخش میانی ران بپیچید. به صورتی که کیسه لاستیکی درون

کاف روی قسمت خلفی ران قرار گرفته باشد . دقت کنید مرکز کیسه لاستیکی فشار خون روی شریان پشت زانویی  قرار گیرد .

4- جنانچه برای اولین بار فشار خون بیمار اندازه گیری می شود . بالمس نبض پشت زانو , درجه ای راکه در آن نبض مشخص می شود مشخص کنید .سپس فشار خون را اندازه بگیرید . فشار سیستول در این شریان معمولا 20-30 میلی متر جیوه بالا تر از فشار سیستولیک در شریان زند اعلایی است زیرا کیسه داخل کاف بزرگ تر می باشد . فشار دیاستولیک ران معمولا بافشار دیاستولیک بازو یکسان می باشد .

اندازه گیری فشار خون با استفاده از فشار سنج های الکترونیکی

با رعایت دستوالعمل های کارخانه سازنده ,  با خرید دستگاه فشار خون و فشار سنج بازویی را مورد استفاده قرار داده و فشار خون را اندازه بگیرید .

نکات مورد ارزش یابی : 

ارتباط فشار خون با ارزش یابی پایه  , محدوده متناسب باسن و وضعیت سلامت , و سایر علائم حیاتی

هرگونه تغییر مهم در فشار خون بیمار وسایر یافته ها ( فشار خون سیستولیک بالای 120میلی متر جیوه در فرد بزرگسال ,فشار دیاستول بالای 80 میلی متر جیوه در فرد بزرگسال , فشار سیستولیک  کم تر از100میلی متر جیوه در فرد بزرگسال را گزارش کنید  پی گیری لازم جهت اصلاح تغییر فشار خون مثل تجویز دارو ها را انجام دهید .

ملاحظات مربوط به فشار خون در دوره های مختلف زندگی

شیر خواران

از یک گوشی مخصوص اطفال با دیافراگم کوچک استفاده کنید .

لبه پایینی بازو بند فشار خون باید نزدیک تر به آنته کوبیتال قرار گیرد .

صورت عدم سمع صدا ها توسط گوشی می توانید از روس لمس استفاده کنید .

فشار خون بازویی و رانی در کودکان زیر 1 سال با یکدیگر برابر است .

یک روش سریع برای تعیین فشار خون طبیعی سیستولیک در کودکان استفاده از فرمول زیر است : (سن کودک بر حسب سال *2) + 80= فشار خون طبیعی سیستولیک. (همچنین بهتر است از دستگاه فشارسنج عقربه ای اطفال ریشتر استفاده شود)

برای کاهش اضطراب کودکان می توانید هر مرحله از روش کار را برای توضیح داده و یاد آور شوید که چه احساسی خواهد داشت . همچنین روی یک عروسک کنترل فشار خون را انجام دهید.

برای کودکان زیر  3سال از روش لمس نبض استفاده کنید.

اندازه بازو بند فشار خون باید مناسب باشد . عرض کیسه ی پلاستیکی داخل بازو بند لازم است 40درصد اندازه دور بازو و طول آن لازم است 100 درصد -80 درصد دور بازو باشد .

کنترل فشار خون لازم است قبل از اجرای سایر روش های آزار دهنده انجام شود .

در کودکان میزان فشار خون رانی در حدود 10میلی متر جیوه بالا تر از فشار خون بازویی است .

اندازه گیری فشار خون در کودکان بالای 3سال ضروری است ولی در کودکان زیر 3 سال تنها در مواردی مثل ابتلا به ناهنجاری‌های مادر زادی قلب , بیماری های کلیوی , مصرف دارو های موثر برفشار خون انجام می شود .

معاینه فیزیکی

ارزیابی وضع جسمانی شامل قد و وزن ضروری است . در معاینه اولیه فشار خون باید در هر دوبازو و ترجیحا در حالت خوابیده ,نشسته و ایستاده برای ارزیابی افت وضعیتی احتمالی اندازه گیری شود .

دربیماران جوان تر از 30 سالی که دچار هیپر تانسیون شده اند , حتی اگر نبض فمورال در لمس طبیعی باشد , حد اقل یک نوبت اندازه گیری فشار خون شریانی اندام تحتانی ضروری است . سرعت ضربان قلب باید ثبت شود .

در مبتلایان به هیپر تانسیون شیوع فیبریلاسون دهلیزی زیاد می شود . باید اندازه تیروئید با لمس گردن ارزیابی شود تا بزرگی احتمالی آن یافت شود . همچنین بررسی از نظر علائم پرکاری یا کم کاری تیروئید نیز لازم است ممکن است معاینه عروق خونی سر نخ های مهمی درباره بیماری زمینه ای عروق به دست آورد. این معاینات شامل فوندوسکوپی , سمع شرایین کاروتید و فمورال برای شنیدن بروی و لمس نبض های فمورال و پا ها می باشد . شبکیه تنها بافتی است که می توان با بررسی آن شریان ها و شریان چه ها مستقیما مورد معاینه قرار داد . با افزایش شدت فشار خون و آترو اسکلروز تغییراتی پیشرونده فوندوسکپی  بدین ترتیب  در عروق شبکیه  رخ می دهند : افزایش رفلکس نوری شریانچه ای , نقایص محل تقاطع شریانی – وریدی , خونریزی و اگزدا و نهایتا ادم پاپی در مبتلایان به فشار خون بد خیم . ممکن است در معاینه قلب با گوشی پزشکی صدای بلندی  همزمان با بسته شدن دریچه آئورت ویا گالوپ به دلیل انقباض دهلیزی در مقابل بطن چپی  که پذیرش آن کم شده , سمع شوند . همچنین در صورتی که ضربه نوک قلب قوی و ممتد بوده و به سمت خارج جا به جا شده باشد احتمال هیپر تروفی بطن چپ مطرح است . بروئی شکمی به ویژه اگر یک طرفه باشد و پس از سیستول به دیاستول نیز امتداد یابد , ظن بالینی به فشار خون ناشی از اختلال عروق کلیوی پلی کیستیک می باشد ( در معاینه شکم قابل لمس باشد ). ارزیابی از نظر نشانه های نارسایی احتقانی قلب و همین طور معاینه نورولوژیک , سایر قسمت های ضروری در معاینه فیزیکی هستند .

تست های آزمایشگاهی

تست های زیر را باید در تمام بیمارانی که تازه فشار خون بالا در آن ها  تشخیص داده شده , انجام داد :

الکترونیک ها و کراتینین سرم ( برای محاسبه میزان فیلتراسیون گلومرومرولی )

قند خون ناشتا

آزمایش ادرار

پروفایل چربی ( کلستورل توتال HDL و تری گلیسیرید)

الکترو کار دیو گرام

تست های اضافی این تست‌ها ممکن است در شرایط خاص درخواست شوند :

افزایش آلومینوری به طور فزاینده به عنوان ریسک فاکتور مستقل برای بیماری قلبی عروقی شناخته شده است .

اکوکار دیو گرافی برای تشخیص هایپر تروفی بطن چپ نسبت به الکترو کار دیوگرام , وسیله ای حساس تر است ,این وسیله می تواند بیماران باشواهد کلینیکی نارسایی قلبی یا اختلال عملکرد بطنی یا مشکوک به بیماری عروق کرونری را نشان دهد .

در جدول 8 تست های آزمایشگاهی که درارزیابی اولیه مبتلایان به هیپر تانسیون توصیه شده اند . ممکن است بعد از تجویز یک داروی جدید ضد پرفشاری خون , آزمایش های کارکرد کلیه , الکترولیت های سرم ,گلوکز ناشتا و چربی های خون به طور سالانه و یا درصورت اندیکا سیون بالینی با فواصل کمتر تکرار شوند . زمانی که هیپر تانسیون واضحاٌ به دارو مقاوم است حالات ثانویه وجود دارد , گاهی بررسی های بزرگ تری نیز لازم هستند .

آزمایشات اولیه در ارزیابی مبتلایان به هیپر تانسیون

سیستم   تست

کلیوی   آنالیز کامل ادرار , میزان تشرح آلبومین ادراری , BUN , و یا کراتینین سرم

اندوکرین  سدیم , پتاسیم و کلسیم سرم  TSH  ؟

متابولیک  گلوکز ناشتا , کلسترول total  کلسترول , HDL و LLD  ( که معمولا محاسبه می شود ) تری گلیسرید ها

متفرقه    هاموتوکریت , الکتروکار دیوگرام

اختصارات : BUN= نیتروژن اور خون ؛ TSH = هورمون محرک تیروئید ؛ LDL = لیپو پروتئین با چگالی بالا / پایین

آزمایش برای فشار خون ثانویه  

علل هایپر تنشن ثانویه نسبتاً نادر است و آزمایش برای هایپر تنشن ثانویه ممکن است نتایج مثبت کاذب ایجاد کند . بنابراین غربالگری هایپر تنشن ثانویه برای تمام بیماران مبتلا به هایپر تنشن  اولیه توصیه نمی شود .

در عوض یک رویکرد هدفمند نشان داده شده است که به موجب آن غربالگری برای علل ثانویه تنها در بیماران بانمای غیر معمول هایپر تنشن ( حمله جدید در افراد جوان یا ویژه مسن , مرحله 2 هایپر تنشن , حمله ناگهانی هایپر تنشن در  بیمار با فشار خون نرمال قلبی ,هاییپر تنشن مقاوم ) یا در افراد بایک نشانه بالینی برای علل خاص هایپر تنشن مثل صدا های شکمی ( مطرح کننده هایپر تانسیون رنوواسکولار ) یا پتاسیم پایین سرم ( مطرح کننده آلدسترونیسم اولیه ) انجام شود .

توجه داشته باشید که فشار خون بالا می تواند منجر به مشکلات قلبی-عروقی، نارسایی کلیه، مشکلاتی در شبکیه چشم، سکته مغزی و حملات قلبی شود؛ اگر فشارخون شما به سرعت بالا برود کنترل کردن آن سخت شده و می تواند منجر به رسیدگی اوژانسی و در مواردی مرگ شود.

در بارداری اگر فشارخون شما بالا برود و تحت کنترل پزشک باشید مشکلی خاصی ایجاد نمی شود و احتمال از بین رفتن این حالت بعد از بارداری وجود دارد و جای نگرانی در صورت مراقبت پزشکی به موقع نیست.

با آرزوی سلامتی برای شما یشنهاد می‌شود مقاله علائم خطرناک پر فشاری خون را نیز مطالعه کرده و از چگونگی استفاده از دستگاه فشارسنج مطلع شوید.